Chociaż zioła są głównym źródłem farmaceutyków, to jednak leki ziołowe różnią się od konwencjonalnych leków tym, że do ich wyrobu używa się raczej części całej rośliny, a nie wyizolowanych, pojedynczych, czynnych składników. W tradycyjnych formach ziołolecznictwa, wybór ziół zależy od osobowości psa, jak również od jego stanu zdrowia. W nowoczesnym ziołolecznictwie kładzie się większy nacisk na chemiczne składniki samego zioła.

Już od najwcześniejszych stadiów ewolucji, zwierzęta wiedziały, że zjadanie pewnych typów roślin sprawiało, że czuły się lepiej. Psy jedzą trawę po to, by wywołać wymioty i usunąć jakiś toksyczny pokarm, jaki zjadły.

Klasyczne ziołolecznictwo rozwinęło się we wszystkich wczesnych kulturach ludzkich, ale najlepiej zostało zapisane w starożytnych tekstach hinduistycznych, Vedas, które zaczynają się 4500 lat temu.

Ayurveda, tradycyjny, holistyczny system uzdrawiania pochodzący z subkontynentu indyjskiego, używa tych samych ziół, co Tradycyjna Medycyna Chińska (TCM), gdzie legenda mówi, jak to zwierzęta doprowadziły ludzi do odkrycia leczniczych wartości roślin. Ziołolecznictwo rozwinęło się także w Europie, gdzie zostało wzbogacone przez lekarzy perskich i arabskich.

Gdy Europejczycy przybyli do obu Ameryk, Afryki i Australazji, ich ziołowy arsenał wzbogacił się o zioła używane przez tubylców.

Pierwsze epidemie grypy w nowych koloniach amerykańskich były często leczone przy pomocy szałwi (Salvia officinalis) i sadźca (Eupatorium perfoliatum). Nawet dzisiaj, w większości stron świata, zioła pozostają zasadniczym składnikiem tradycyjnej medycyny w leczeniu zarówno ludzi, jak i zwierząt.

Jak działają?

W tradycyjnych formach medycyny, leczenie ziołami dostosowuje się do osobowości osobnika. Medycyna ayurvedyczna dąży do równowagi pomiędzy „energiami” wewnątrz ciała i poza nim. Pięć wielkich elementów jest w trzech DOSHAS, lub energiach, z których w rożnym stopniu jest zbudowana każda osoba, zwierzę, pokarm i środowisko. Ponieważ każde zwierzę jest unikalnym kompozytem DOSHAS, dlatego jego chorobę leczy się przy pomocy recept ziołowych nie tylko wobec choroby, ale również w zależności od jego połączenia DOSHAS, jego wieku, a nawet pory dnia.

Ziołolecznictwo w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej postępuje według podobnych wzorców. Chorobę uważa się za „wzorzec dysharmonii”.

Istnieją zioła na poty, wymioty, odprowadzanie w dół płynów, ogrzewanie, oczyszczanie, obniżanie, harmonizowanie, oraz takie, które maja wpływ wzmacniający, a wszystkie one są stosowane zgodnie z połączeniem yin i yang zarówno pacjenta, jak i ziół, w celu odbudowy harmonii. Na przykład uważa się, ze żeń-szeń działa jako środek tonizujący na tendencje yang ciała, które są męskie i apodyktyczne. Leczenie ziołami dostosowuje się indywidualnie do każdego zwierzęcia.

Terapie ziołowe stosuje się często do poprawy funkcjonowania ciała, stosując je w krótkich cyklach. Niektóre psy nie są usposobione do jadania świeżych lub suszonych ziół, dlatego wówczas stosuje się tabletki ziołowe. Zioła mogą być dobre do leczenia skóry u ludzi, ale mogą być niebezpieczne dla psów, gdyż psy mogą je zlizywać i zatruwać się. Jeśli stosuje się jakiś środek na skórze psa, to należy założyć mu kołnierz elżbietański.

Preparaty ziołowe

Lecznicze części roślin mogą być preparowane na rożne sposoby. Do użytku zewnętrznego (na powierzchnie ciała) stosuje się olejki, maści i kremy. Wywary, nalewki i napary są lepsze dla psów, aniżeli preparaty nakładane na skóre, ponieważ są one przyrządzane z ziół, które są bezpieczne do stosowania wewnętrznego. Wywary są przygotowywane poprzez gotowanie w wodzie twardych części roślin, takich jak kora, korzenie i jagody. Płyn jest klarowany i konsumowany zarówno na ciepło, jak i na zimno. Nalewki przyrządza się poprzez zalanie ziół alkoholem lub wodą, zazwyczaj na okres kilku tygodni, a następnie przefiltrowanie nalewki. Nalewki przechowuje się zwykle w ciemnych butelkach, przy czym okres ich trwałości wynosi do dwóch lat. Napary robi się tak, jak herbatę, z liści i kwiatów ziela.

Zastosowanie ziół

Aby przeżyć, rośliny wytwarzają rózne substancje chemiczne do swej ochrony. Niektóre z tych substancji są pożyteczne dla innych form życia, w tym także psów. Na przykład czosnek (Allium sativum), najpopularniejsze zioło na świecie, zawiera co najmniej 200 rożnych składników, z których wiele jest pożytecznych dla psów. Czosnek obniża ciśnienie krwi, przyspiesza wydalanie zużytej materii z komórek, a nawet może działać jako łagodny środek na pchły. Liście milorzębu dwuklapowego (Ginko biloba) zawierają substancje zwane flawonoidami, które maja skutecznie usuwać wolne rodniki. Żeń-szeń syberyjski (Eleutberococcus senticosus) może pomoc w regulacji poziomu cukru we krwi i pracy gruczołów nadnerczy, Popularny w ziołolecznictwie ayurvedycznym owoc Ashwaghanda (Withania somnifera) ;zwany indyjskim agrestem, podnosi ilość hemoglobiny i liczbę czerwonych ciałek krwi, zwalczając w ten sposób anemie. Olejek cedrowy (Cedrus) ma właściwości antybakteryjne, antygrzybicze i anty-roztoczowe. Olejek z nasion miodli indyjskiej (Azadirachta indica) jest antybakteryjny i, zgodnie z opublikowanymi danymi, hamuje rozwój grzybicy strzygącej. Badania naukowe sugerują, ze aloes ma działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i antybakteryjne, natomiast badania na koniach sugerują, że pobudza on układ odpornościowy.

Z produktów ziołowych rozwinięto leki na raka. Na przykład madagaskarski barwinek (Catharanthus roseus) zawiera winkrystynę, która niszczy pewne typy nowotworów złośliwych. Kiedy była ona dostępna tylko w postaci wyciągu roślinnego, była wówczas droga, ale laboratoryjna synteza winkrystyny zmniejszyła jej koszt i uczyniła ja dostępną do walki z białaczką u psów.

Napar ziołowy

Do natychmiastowego uśmierzenia bólu i dezynfekcji ran lub uszkodzeń skory, jak też, by przynieść ulgę w łagodnych dolegliwościach gastrycznych, można przygotować w domu napar z liści mięty lub kwiatu rumianku rzymskiego (Anthemis nobilis):

Gotującą wodą ogrzać czystą, dobrze wymyta i opłukaną filiżankę.
Wylać wodę i wsypać do filiżanki 1 łyżeczkę suszonego i 1 łyżeczkę świeżego ziela.
Napełnić filiżankę gotującą woda do poziomu 3/4 jej wysokości.
Przykryć filiżankę i pozostawić napar na 10 minut.
Zdjąć pokrywkę, zlewając kondensat z pokrywki z powrotem do filiżanki.
Przefiltrować i stosować, lub przechowywać pod przykryciem w chłodnym miejscu.

Leczenie ziołami

Układ odpornościowy: Korzeń Traganka (Astragalus membranaceus), popularnej w medycynie chińskiej rośliny, jest uważany za zioło stymulujące układ immunologiczny. Mówi się, ze stymuluje rozwój komórek w układzie odpornościowym. Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea), jedno z najpospolitszych ziół, ma stymulować makrofagi, a zwłaszcza ich działanie przeciwko komórkom drożdży. Według badań naukowych, zarówno berberys, jak i aloes stymulują reakcje immunologiczną.
Alergie: Jeśli absorpcyjna wyściółka jelita cienkiego została uszkodzona i „przecieka”, wówczas podaje się łagodne zioła, takie jak nasiona kopru włoskiego (Foeniculum vulgare) i korzeń kminu rzymskiego (Cuminum cyminum). Mówi się, ze korzeń kurkumy (Curcuma longa) ma właściwości przeciwzapalne i pomaga trawić białko. Jeżówka purpurowa podana przed sezonem alergicznym może wzmocnić układ odpornościowy. Olejek miętowy (Mentha piperata) oczyszcza zatkany nos. Ayurwedyczne ziele, pokrzywka forskohli (Coleus forskholii), rozszerza oskrzela tak silnie, jak niektóre przepisywane leki. Miłorząb japoński, aloes (który ma właściwości przeciwzapalne) i aminku egipskiego (Ammi visnaga) mają zmniejszać zacisk oskrzeli.
Rak: Do ziół, o których mówi się, że maja właściwości antyrakowe, należą: melisa lekarska (Melissa officinalis), liść jemioły (Viscum album), kora berberysu zwyczajnego (Berberis vulgaris), kwiat rumianku rzymskiego (Anthemis nobilis), rumianu szlachetnego(Chamaemelum nobile), liść żywokostu lekarskiego (Symphytum officinale), korzeń jeżówki purpurowej, oraz nasiona kozieradki (Trigonella foenumgraecum). Ostatnio przeprowadzone badania sugerują, ze korzenie traganka (Astragalus membranaceus), nasiona ligustru (Ligustrum lucidum), oraz zioła tradycyjnej medycyny chińskiej - Oldenlandia diffusa i Scutellaria barbata, mogą być skuteczne w zapobieganiu pewnym formom raka u ludzi. Podczas gdy chiński Astragalus membranaceus jest nietoksyczny, to jednak inne osobniki tego rodzaju są potencjalnie niebezpieczne. Zioła należy stosować tylko pod nadzorem zielarza doświadczonego w ich zastosowaniu u psów.
Choroby infekcyjne: Napar z kocimiętki (Nepeta cataria) stosowany jest w leczeniu gorączki, jeżówka purpurowa wzmacnia układ immunologiczny, a tymianek (Thymus vulgaris) rozszerza tchawice i kanały oskrzelowe w czasie infekcji układu oddechowego.
Skóra: Przetarta skore obmywa się ciepłą wodą z mydłem i łagodnie zeskrobuje z niej osadzony obcy materiał. Ciepłe, mokre okłady z herbaty, położone na rany, mogą pomoc w uformowaniu się strupów. Stosuje się zioła o właściwościach antybakteryjnych i przeciwkrwotocznych. Wodna nalewka filiżanki nagietka (Calendula officinalis) może pomoc w krzepnięciu krwi. Sproszkowany korzeń kurkumy (Curcuma longa) może być skuteczny, ale powoduje on intensywne, żółte plamy na skórze i sierści (jak również na ubraniu i meblach!). Natomiast ziele krwawnika (Achillea millefolium) nie plami. Stosowane jest zewnętrznie aż do wyraźnego wyleczenia. Krwawnik można tez łączyć z miętą (Mentha piperita), lub kwiatem rumianku pospolitego (Matricaria recutita). Aby przyśpieszyć wyrastanie nabłonka na brzegach otartej skory, można zastosować liść żywokostu lekarskiego (Symphytum officinale). Z opublikowanych badań wynika, ze tworzenie się nowej skory przyspiesza przykładanie do rany nalewki z nagietka. Podawanie doustne nalewki z dziurawca ma również przyśpieszać gojenie się rany.
Choroby skory: Na cienkościenne wrzody przykłada się maść z prawoślazu lekarskiego (Althaea officinalis) i wiązu amerykańskiego (Ulmus rubra). Otwarte rany przepłukuje się herbata miętowa (Mentha piperita). Miejsca zaognione goi się i oczyszcza przy pomocy rozcieńczonego octu jabłkowego. Po tym nakłada się krem aloesowy. Do ziół mających właściwości przeciwgrzybicze zalicza się olejek z drzewa herbacianego, tymianek (Thymus vulgaris), korzeń arcydzięgla (Angelica archangelica), kwiat nagietka (Calendula officinalis), oraz liść rozmarynu (Rosmarinus officinalis). Jeśli zielarz uważa, że podłożem infekcji skórnej jest nierównowaga hormonalna, wówczas, w celu wyrównania hormonalnego można podać ignam (Dioscorea sp.).
Zwalczanie pasożytów: Ocet jabłkowy odstrasza niektóre owady. Na obszary skory zakażone nużycą stosuje się zawiesinę sproszkowanego czosnku i gorzknika kanadyjskiego (Hydrastis canadensis). Także w przypadku nużycy, wcieranie w skore obfitych ilości oleju roślinnego uśmierca roztocza nużeńca pozbawiając je tlenu. Ponieważ roztocza bytujące w uszach (Otodectes cynotis) są najbardziej aktywne w nocy, dlatego zakażone uszy należy smarować tuż przed snem, W tym celu, należy rozpuścić 9 kropli nalewki szczawiu tępolistnego (Rumex obtusifolius) w 15 ml wody i wcierać w zaatakowane uszy co trzy dni przez okres 6 tygodni. Zalecane jest również wkraplanie oliwy (z oliwek) w wolne od wcierania szczawiu dni przez okres 6 tygodni. Sześć tygodni to niezbędny okres ze względu na wylęg jaj w tym czasie.
Na pchły należy stosować gęsty, metalowy grzebień. Schwytane pchły należy zanurzać w wodzie z dodatkiem amoniaku. Naturalnym, skutecznym środkiem owadobójczym jest naturalny proszek z chryzantem, a zwłaszcza rosnących w Kenii. W Indii jest on mieszany z tatarakiem zwyczajnym (Acorus calamus) i stosowany na wszy i kleszcze.
Walka z pchłami zależy od zapobiegania lub zmniejszenia powtórnego zapchlenia. Mycie i odkurzanie środowiska zmniejsza ilość pcheł w rożnych stadiach rozwojowych - dorosłych osobników, larw i jaj. Zawsze spalaj zużyte worki odkurzacza. Niektórzy zielarze polecają pozostawianie liści eukaliptusa pod meblami i dywanami, lub wcieranie liści kopru w sierść psa. Niektóre robaki z gromady nicienii (Nematoda) zjadają pchły. W niektórych krajach są one dostępne w handlu i można je zasiedlić na podwórzu lub w ogrodzie.
Skrobia kukurydziana wymieszana z małą ilością wody tak, by powstała pasta, przyłożona na podrażnione miejsca, może zmniejszyć swędzenie. Krem z gorzknika kanadyjskiego i nagietka również może być skuteczny. Jeżówka purpurowa, gorzknik kanadyjski, lub pau d`arco podane wewnętrznie, mogą wzmocnić układ odpornościowy. Napar kwiatu rumianku pospolitego ma łagodzić i chłodzić podrażnioną skóre. Inne zioła, takie jak korzeń łopianu, korzeń szczawiu kędzierzawego, korzeń lukrecji, oraz ziele bylica boże drzewko mogą zmniejszyć swędzenie.
Kosci i stawy: Wybieraj leczenie ziołami według ich rozpoznanych własności. Stosuj środki przeciwbólowe lub przeciwzapalne, takie jak korzeń arcydziegla, oraz glistnika jaskółcze ziele (Chelidonium mai). Do środków przeciw-reumatycznych zaliczają się nasiona selera oraz tawuły bawoliny (Spiraea salicifolia). Uważa się, że liść żywokostu lekarskiego pomaga wyleczyć błonę maziową i chrząstkę stawową.
Mięśnie, ścięgna i więzadła: Miejscowe leczenie zwichnięć i napięć mięśni prowadzi się przy pomocy mazideł z krwawnika pospolitego (Achillea millefolium), hyzopu lekarskiego (Hyesopus officinalis), lub słodkiej papryki.
Stłuczenia mięśni można leczyć liściem sałaty głowiastej, szyszkami chmielu, kwiatem rumianku pospolitego, lub liściem rozmarynu, Ziołami używanymi do opanowania skurczów mięśni są: korzeń imbiru, nasiona kminku i nasiona kopru.
Zęby i pysk: Łagodne zioła, które mogą pomóc w trawieniu, obejmują: nasiona kardamonu, nasiona kopru, w małych ilościach korzeń imbiru, oraz kora berberysu.
Korzeń prawoślazu lekarskiego pomaga w owrzodzeniu dziąseł. Wywar z jeżówki purpurowej można zalecić do płukania jamy ustnej zarówno w celu utrzymania jej higieny, jak i poprawy ogólnego stanu zdrowia.
Układ trawienny - żołądek: Według ostatnich badań naukowych, wyciąg ze śliwek jest mocnym i skutecznym lekiem zatrzymującym wymioty u psów. Do opanowania nudności u psów stosuje się wywary z rumianku pospolitego, kopru i mięty. Środki odprężające i wzmacniające, takie jak imbir, mogą łagodzić nudności związane ze strachem. Stwierdzono, że imbir polepsza trawienie białek i zwalcza nudności w chorobie lokomocyjnej poprzez wzmocnienie wyściółki śluzowej w żołądku. Ma wpływ na wytwarzanie prostaglandyn i w związku z tym może być środkiem przeciwzapalnym. W przypadku zapalenia wątroby, nasiona ostropestu plamistego (Silibium marianum) mogą zapobiec uszkodzeniu wątroby i pomóc w regeneracji jej komórek.
Układ trawienny - jelita: Na zapalenie jelit stosuje się różne zioła. Korzeń prawoślazu lekarskiego i wiązu amerykańskiego łagodzą i ochraniają tkanki. Jeżówka purpurowa i gorzknik kanadyjski powstrzymują bakterie, podczas gdy szkarłatka (Phytolacca) leczy owrzodzenia, a żywokost łagodzi zapalenie, Maranta w wodzie łagodzi bóle jelit. Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) jest środkiem łagodnie przeczyszczającym i źródłem witamin z grupy B. Olejek miętowy w kapsułkach stosowany na nadkwasotę żołądka, zmniejsza skurcze jelit i towarzyszące im bóle i gazy. Do innych ziół posiadających podobne własności należą: rumianek pospolity, kozłek lekarski (Valeriana officinalis), rozmaryn i melisa lekarska, Ayurvedyczny proszek Triphala może być polecany jako środek przeczyszczający, a lekka glinka kaolinowa jako pochłaniacz toksyn i środek ochraniający jelita.
Układ moczowy: Ziołami mającymi opinię zapobiegających tworzeniu się kamieni nerkowych są: korzeń kolinsonii kanadyjskiej (Collinsonia canadensis) oraz ziele skrzypu (Equisetum). Czasami stosuje się zioła moczopędne, takie jak liść mniszka lekarskiego i perz. Wyciąg z szypułek wiśni zmniejsza obrzęk. Do środków antybakteryjnych w leczeniu bakteryjnego zapalenia pęcherza należą: liść mącznicy lekarskiej (Arctostaphylos uva-ursi L.) i jagody jałowca.
Ziołami, które działają na drogi moczowe, pomagając w przechodzeniu małych kamieni, są: ziele mięty, nasiona kopru i korzeń prawoślazu lekarskiego.
W przypadku dolegliwości nerek, ogólne samopoczucie psa można polepszyć poprzez odpowiednie zastosowanie następujących ziół: kory cynamonu, liści żywokostu lekarskiego i nasion selera.
Układ rozrodczy: W celu zmniejszenia stresu lub niepokoju podczas krycia suk, zielarze weterynaryjni stosują zioła uspokajające, takie jak korzeń kozłka lekarskiego, liście melisy lekarskiej, szyszki chmielu, oraz liście sałaty. Aby wzmocnić potencję reproduktorów, zalecają dodawanie do ich diety cynku oraz nieco korzenia żeń-szenia, nasion selera na tydzień przed kryciem, lub nasion kozieradki w dłuższym okresie czasu. Szałwia i serdecznik pospolity są stosowane jako naturalne uzupełnienie estrogenu. Takie `żeńskie` zioła, jak pluskwica, czarna borówka amerykańska i ignam (Dioscorea sp.), zawierają wysoki poziom roślinnych estrogenów i są zalecane dla kontroli nadpobudliwych płciowo psów. Dehydroepiandrosteron (DHEA), wytwarzany z czarnej borówki amerykańskiej, jest zalecany dla zwiększenia ilości spermy. Jako hormon, powinien być stosowany z ostrożnością.
Układ sercowo - naczyniowy: Owoc drzewa wschodnio-indyjskiego, Phyllanthus emblica, korzeń arcydzięgla, korzeń ashwagandha (Vithania somnifera), zwanego indyjskim agrestem, oraz korzeń Rehmannia glutinosa, mogą pomóc w regeneracji białych ciałek krwi u anemicznych psów. Niemieckie badania wykazały, że bioflawonoidy z głogu rozszerzają naczynia sercowe, zwiększając dopływ tlenu do mięśnia sercowego. Oczyszczony wyciąg z imbiru, podawany w zastrzykach, niszczy częściowo dorosłe Dirofilaria immitis i zmniejsza ilość ich postaci larwalnych (microfilarii) aż o 98%.
Układ oddechowy: W przypadku zatkanych zatok i nieżytu nosa, zalecane są różne zioła. Należą do nich: ziele hizopu lekarskiego, kora cynamonu, ziarna selera, oraz kwiat bzu czarnego. Czosnek i jeżówka purpurowa mogą wzmocnić układ odpornościowy.
Centralny układ nerwowy: Dla starszych psów, weterynarze-zielarze mogą zalecać korzeń żeń-szenia lub żywicę mirry. Uważa się, że miłorząb dwuklapowy zwiększa dopływ krwi do mózgu i opóźnia rozwój uwiądu starczego. Właściwości uśmierzania bólu ma dziurawiec zwyczajny (świętojańskie ziele). Napar z krwawnika pospolitego ma poprawiać krążenie i obniżać ciśnienie krwi.
Układ wydzielania wewnętrznego: Zielarze weterynaryjni sugerują stosowanie klasycznej terapii dla diabetyków, w tym przestrzeganie odpowiedniej diety i zastrzyki z insuliny, ale rekomendują też zioła zmniejszające poziom cukru we krwi. Należą do nich: korzeń prawoślazu lekarskiego, nasiona kolendry i pokrzywa.
Emocje i zachowanie: Na stany lękowe, weterynarze zielni zalecają zioła uspokajające, takie jak korzeń kozłka lekarskiego, korę buldeneżu (ozdobna odmiana kaliny koralowej), melisę lekarską, kwiat rumianku rzymskiego (Anthemis nobilis), oraz liście sałaty. Również chmiel może mieć wpływ uspokajający, uciszając nerwowe osobniki. W celu leczenia łagodnej depresji u ludzi, dziurawiec jest trzykrotnie lepszy od placebo. Stosowany on jest ze wzmożoną częstotliwością jako `podstawowa terapia` dla lękliwych psów przechodzących trening zmniejszający wrażliwość.
Choroby oczu i nosa: Aby złagodzić piekące, zaczerwienione, „alergiczne” oczy lub chore nozdrza, weterynarz może zasugerować przemywanie oczu lekko zagotowanym wywarem z nasion kopru, świetlika lub kwiatu bzu czarnego. W celu opanowania bakteryjnych infekcji oka, stosuje się wywar albo z nasion kopru, albo z kwiatu rumianku rzymskiego (Anthemis nobilis). Do przemywania chorych oczu można też użyć słabych nalewek z jaskółczego ziela. Tran lekarski można zastosować jako smarowidło dla psów z zaschniętym nosem. Aby pomóc oczyścić zatkane zatoki, można zalecić napar z dziewanny.
Ostrzeżenie: nie smaruj sierści psa środkami oczyszczającymi zatoki. Niektóre z nich mogą być toksyczne, jeśli zostaną połknięte.
Uszy: Oliwa lub olej migdałowy mogą pomóc oczyścić pozostałości wosku w uszach po infekcji lub zakażeniu pasożytami. Urazy płatków usznych można oczyścić przy pomocy oczaru wirginijskiego (Hamamelis virginiana). W przypadku białych psów, u których końce uszu narażone są na podrażnienie promieniami słonecznymi, ulgę może przynieść aloes. Do oczyszczania kanału ucha podczas jego zapalenia stosuje się nagietek. Niektórzy uważają, że miłorząb dwuklapowy zmniejsza głuchotę poprzez polepszenie krążenia w uchu. Przemysłowo wytwarzane żele ziołowe służą do zapobiegania dostawaniu się do przewodu ucha zewnętrznego insektów i utrzymania go w dobrym stanie.
WRÓĆ

Wszelkie prawa zastrzeżone !

Linkor.pl Linkor.pl Linkor.pl Linkor.pl Linkor.pl