|
|
Skuteczność hialuronianu sodu w leczeniu symptomów dysplazji stawu
biodrowego u psów F. A. Campos (Hora Veterinaria – Ano 17, n 102, mar./abr./1998)
<--WRÓĆ
Wprowadzenie i
przegląd literatury:
Hialuronian
sodowy jest solą kwasu hialuronowego, powstającego w wyniku naturalnej
syntezy w synowiocytach. Z punktu widzenia chemicznego jest to
glukozoaminoglikan (czyli makrocząsteczka utworzona z sekwencji
disacharydów zawierających N-acetylo-glukozoaminę oraz kwas glukuronowy).
Wysokie
powinowactwo tych cząsteczek do wody nadaje dużą lepkość mazi stawowej,
co jest podstawową cechą warunkującą prawidłowe "smarowanie" stawów.
Długie łańcuchy hialuronianu sodu ułożone w przestrzeni międzykomórkowej
błony maziowej, sięgają do wnętrza torebki stawowej, tworząc płynne,
elastyczne przejście, od torebki do jamy stawu.
Powyższe
właściwości wpływają korzystnie na elastyczność i wysoką odporność
chrząstki stawowej.
Hialuronian sodu
spełnia również szereg funkcji przeciwzapalnych:
- zapobiega
proliferacji i migracji limfocytów;
- redukuje
uwalnianie się prostaglandyn;
- hamuje
aktywność fagocytarną granulocytów;
- hamuje
aktywność interleukin;
- ogranicza
uwalnianie się wolnych rodników.
Działanie takie
wyjaśnia efekt znieczulający, jaki można zaobserwować przy stosowaniu
hialuronianu sodu w ostrych stanach artretyzmu.
Główna funkcja
błony maziowej to regulacja składu mazi stawowej. Umożliwia ona
cyrkulację płynów i substancji odżywczych między jamą stawu a siecią
naczyń krwionośnych, zapobiegając jednocześnie przedostawaniu się
erytrocytów, jak również białek o dużym ciężarze cząsteczkowym.
Jest to możliwe
dzięki właściwościom trójwymiarowej sieci utworzonej przez hialuronian
sodowy.
Synowiocyty mają
za zadanie aktywną ochronę błony maziowej, fagocytując ciała obce i
produkty katabolizmu eliminując je poprzez działanie własnych enzymów
lizosomalnych.
Pośrednie lub
bezpośrednie urazy tkanki chrzęstnej mogą spowodować uszkodzenia
synowiocytów oraz chondrocytów, w związku z czym uwalniają się enzymy
kataboliczne, które redukują zawartość hialuronianu, jak również
uszkadzają włókna kolagenu. W wyniku tych zmian rozwija się stan
zapalny, powodujący migrację leukocytów, wystąpienie obrzęku, bólu i
poważnego zagrożenia funkcji tkanki chrzęstnej szklistej.
Jest powszechnie
wiadomym, że, w sposób, który jeszcze nie do końca został wyjaśniony,
stawy biodrowe psów mogą ulegać procesowi zwyrodnienia, zwanemu
dysplazją stawu biodrowego.
Ponieważ proces
ten ma zwykle miejsce tylko w tych stawach, uważa się, że jednym z
czynników predysponujących jest układ anatomiczny jamy stawowej i główki
kości udowej. Poza tym, szybki wzrost zwierzęcia związany z odżywianiem
bogatym w wapń oraz w proteiny, obciążenie wysiłkiem fizycznym jego
stawów oraz charakter podłoża, gdzie zwierzę spędza większość czasu, są
czynnikami wpływającymi na rozwój zmian zwyrodnieniowych, mogącymi
prowadzić wręcz do niedowładu funkcjonalnego kończyn tylnych.
Wiadomo, że
konsekwencją dysplazji stawu biodrowego jest możliwość uszkodzenia lub
zniszczenia chrząstek stawowych.
Wiadomo także,
że podatność na to schorzenie jest przekazywana genetycznie.
Dysplazja stawów
biodrowych ujawnia się w różnych formach. Może wystąpić wcześniej u
zwierząt poniżej 1 roku życia i szybko się rozwijać, jak również pojawić
się wcześniej czy później i wolno ewoluować, przy czym w tym wypadku
objawy kliniczne często są niezbyt silnie zaznaczone, a sama choroba
trwa przez całe życie.
Jak to zwykle
bywa w przypadku chorób uwarunkowanych czynnikami genetycznymi i
środowiskowymi, znane są jej liczne odmiany.
W mojej praktyce
klinicznej zwróciłem większą uwagę na przypadki występowania ostrego
bólu i niedowładu kończyn tylnych u psów młodych, różnych ras,
niezależnie od stopnia dysplazji.
Materiał
We wszystkich
opisanych sposobach leczenia został wykorzystany produkt znany pod nazwą
rynkową Hyonate(Bayer) jako źródło hialuronianu sodu. Wybór został
podyktowany czystością tego produktu, co pozwala na stosowanie dożylne
bez efektów ubocznych i umożliwia uniknięcie reakcji anafilaktycznych po
wielokrotnych iniekcjach. Na wyborze również zaważyła łatwość zdobycia
produktu na rynku.
Opis
analizowanych przypadków:
Przypadek I
- Zwierzę rasy
rottweiler, 5-miesięczny samiec.
1. Objawy /
rozpoznanie:
Niedowład
funkcjonalny kończyn tylnych, silny ból i gwałtowna reakcja na
wyciąganie kończyn tylnych.
Analiza zdjęcia
rentgenowskiego stawów biodrowych. Wynik: dysplazja stopień 3-4,
obecność mikrozłamań na brzegu panewki stawowej i tkanki o dużej
gęstości (włóknista).
2. Leczenie
Zastosowanie
Dexametasonu 1.0 mg im, jednorazowo, bez znaczącego rezultatu.
Podanie dożylne
hialuronianu sodu, 20 mg. Po 2 dniach od zastosowania nastąpiło wyraźne
złagodzenie objawów klinicznych, a zwierzę z pewną trudnością zaczęło
opierać się na tylnych nogach. Czwartego dnia dokonano drugiej
aplikacji. Siódmego dnia, licząc od pierwszego podania, objawy
całkowicie ustąpiły. Nie było bólu, a zwierzę znowu mogło się poruszać,
chociaż ruchomość kończyn tylnych była częściowo ograniczona.
Miały miejsce
kolejne aplikacje (łącznie 6), w okresach co 10 dni. Po czwartej
aplikacji nie zaobserwowano żadnych objawów klinicznych. Pies biegał i
skakał. Właścicielom zalecono, aby pies mógł przebywać jak najwięcej na
trawniku lub na podłożu równym i twardym oraz aby wprowadzili dietę
niskokaloryczną w żywieniu psa celem zmniejszenia jego wagi. Również
ważne było, aby nie był poddawany nadmiernemu wysiłkowi fizycznemu jak
np. skoki czy długotrwały marsz.
Zwierzę było
obserwowane przez okres 8 miesięcy od ostatniej aplikacji. Stwierdzono
prawidłowy wzrost i dobry rozwój mięśni. Nie wystąpiły w tym czasie
żadne objawy choroby. Podczas spacerów o umiarkowanej odległości zwierzę
zachowywało się naturalnie i wykazywało dobre samopoczucie.
Ponowna kontrola
radiologiczna wykazała, że nie było nowych zmian morfologii stawowej po
okresie leczeniu.
Przypadek II
- Zwierzę rasy
dog niemiecki, suka w wieku 5 miesięcy.
1. Objawy:
poważne wady w postawie ciała charakterystyczne dla zwierzęcia
odwapnionego. Trudności w poruszaniu się, „krowie kolana”, bolesna
reakcja na wyciąganie kończyn tylnych, obecność ”różańca krzywiczego”,
palce kończyn przednich nadmiernie otwarte, z tendencją do opierania się
na nadgarstku.
Analiza zdjęcia
rentgenowskiego stawów biodrowych. Wynik: dysplazja 2 stopnia. Skośny
kąt ułożenia główki kości udowej.
2. Leczenie:
Zalecono
stosowanie wapna koloidalnego + witaminy D co drugi dzień przez okres 20
dni. Zwierzę dobrze zareagowało na wapń, zmniejszył się kąt oparcia
kończyn przednich i rozwarcie palców.
28/02/97 Odbyła
się pierwsza aplikacja dożylna 20 mg hialuronianu sodu. Kolejne
aplikacje miały miejsce w dniach: 18/03, 05/04, 01/05. Począwszy od
drugiej aplikacji zwierzę przestało zdradzać objawy bólu. Wraz ze
wzrostem postawa zwierzęcia uległa znacznej poprawie, jak również
zwiększyła się ruchomość kończyn. Chociaż postawa zwierzęcia nie jest
jeszcze typowa dla tej rasy, to jednak właściciele są bardzo zadowoleni
z osiągniętego wyniku.
28/06 wykonano
drugie zdjęcie rentgenowskie stawów. Wykazało ono brak zmian
morfologicznych, które świadczyłyby o postępie choroby.
Przypadek III
- Mieszaniec
(1/2 fila brazylijski, 1/2 mastiff angielski), wiek 16 miesięcy.
1. Objawy:
Objawy
kulawizny, ruchomość kończyn tylnych ograniczona. Występowały okresy
silnego bólu oraz niedowładu funkcjonalnego kończyn tylnych (pociąganie
czy przysiadanie). Zwierzę leczono wtedy doustnymi, niesterydowymi
środkami przeciwzapalnymi, bez kontroli lekarskiej. Środki te przynosiły
ulgę. W okresach lepszego samopoczucia zwierzę normalnie się poruszało.
Przy wzmożonym wysiłku objawy powracały. Zalecono przerwanie leczenia
przeciwzapalnego.
2. Leczenie
Po jednokrotnym
podaniu 20 mg hialuronianu sodu, dożylnie, nastąpiło polepszenie po 24
godzinach od aplikacji. Trzeciego dnia po aplikacji zwierzę zostało
poddane znacznemu wysiłkowi fizycznemu (bieganie po otwartym polu) i nie
pojawił się ból ani niedowład kończyn tylnych. Druga dawka została
zaaplikowana po siedmiu dniach od pierwszej. Po obserwacji trwającej 4
tygodnie nie stwierdzono żadnych objawów klinicznych nawrotu choroby.
Dyskusja i
wnioski końcowe.
Biorąc pod uwagę
obserwacje poczynione przy opisanych przypadkach, jak również inne,
późniejsze, doszliśmy do wniosku, że działanie hialuronianu sodu miało
istotne znaczenie w ustępowaniu objawów bólu i w odzyskaniu funkcji
stawowych w przypadku dysplazji stawów biodrowych u psów, o ile nie
wystąpiło zwyrodnienie i martwica aseptyczna główki kości udowej.
Działanie
chroniące tkankę oraz trwała funkcja przeciwzapalna pozwoliła na
odzyskanie zdrowia i normalny wzrost zwierząt, przy czym stopień
początkowy dysplazji nie ulegał zmianie.
Leczenie nie ma
na celu regeneracji stawów kończyn, lecz opóźnienie procesu ich
zwyrodnienia, włączając jednocześnie efekt przeciwbólowy (efekt
działania przeciwzapalnego i poprawy funkcji stawu), co pozwala
zwierzęciu na stosunkowo szybki powrót do normalnego funkcjonowania,
oczywiście w zależności od specyfiki każdego przypadku.
Reasumując,
wykazano skuteczność leczenia hialuronianem sodu młodych psów, u których
stwierdzono dysplazję stawów biodrowych. Poza tym, pewność korzystnych
efektów tego leczenia, wraz z szybkim powrotem do zdrowia, jego łatwe
nie wymagające hospitalizacji stosowanie, powodują, że właściciele psów
uważają za korzystną relację kosztów leczenia z jego efektami.
(notatka o
autorze, z 1 strony)
Jose Fernando
Augusto de Campos, lekarz-weterynarz, ukończył Uniwersytet w Sao Paulo w
1982. Specjalizacja kliniczna małych zwierząt. Avare, SP, Brasil
BIBLIOGRAFIA:
Balazs E.A.,
Delinger J.L.: Sodium Hyaluronate and joint function.
Journal of Vet Science Vol.5, No. 4 217-228 (1985).
Radin E., Paul I.: A consolidated concept of joint lubrification. J.Bone
Joint Surgery (Am.) 54: 607-616 (1972).
Roy
S., Ghadially F.: Syntesis of Hyaluronic acid by synovial cells.
J.Pathol, Bacteriol 93: 555-557.
Kirk, Robert Warren: Hip dysplasia, signs of.
Handbook of
Veterinary procedures and emergency treatment. P.428
<--WRÓĆ
|
|